Η ανακοίνωση για τον χωρισμό έχει γίνει και οι πρώτες αντιδράσεις των παιδιών έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται. Αναρωτιέστε τι μπορείτε να κάνετε και ποια λάθη να αποφύγετε προκειμένου να είναι αυτή η περίοδος όσο πιο ανώδυνη για τα παιδιά σας γίνεται.
Αν και μπορεί να αποτύχατε ως ζευγάρι, μπορείτε και το οφείλετε στα παιδιά σας να πετύχετε ως γονείς. Αυτό όμως είναι κάτι που πρέπει να το πιστέψετε πρώτα εσείς, για να μπορέσουν στην πορεία να το πιστέψουν και τα παιδιά σας. Η προσαρμογή των παιδιών σας στα νέα δεδομένα θα εξαρτηθεί σε μέγιστο βαθμό από την δική σας προσαρμογή και την δική σας ικανότητα να ξεπεράσετε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε. Οπλιστείτε λοιπόν με κουράγιο και δύναμη και προσπαθήστε, όσο μπορείτε, να εφαρμόσετε τις παρακάτω οδηγίες.
Συμβουλές για μια ομαλή προσαρμογή
Αμέσως μετά από το διαζύγιο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσετε σταθερά όσα περισσότερα πράγματα μπορείτε στη ζωή των παιδιών. Παραδείγματος χάριν, θα ήταν καλό, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, το παιδί να μην χρειαστεί να αλλάξει σπίτι, σχολείο, πρόγραμμα, και καθημερινή ρουτίνα. Ένα όμως από τα βασικότερα πράγματα που θα πρέπει να παραμείνει σταθερό, πάνω απ’ όλα, είναι η σχέση ανάμεσα στα αδέρφια, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να χωριστούν μετά το διαζύγιο.
Επιπροσθέτως, όσο δύσκολο και αν φαντάζει τον πρώτο καιρό, κάποια στιγμή θα πρέπει να φτάσετε στο σημείο να μπορείτε να υποστηρίζετε ο ένας τον άλλον, και να καταφέρετε να συμφωνήσετε σε μια κοινή γραμμή όσον αφορά την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, την ανατροφή τους, το πρόγραμμα και τους κανόνες που οφείλουν να ακολουθούν, περνώντας έτσι στα παιδιά μια εικόνα καλής επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ σας.
Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν ελεύθερα να αγαπούν και τους δύο γονείς και πως δεν περιμένετε από εκείνα να διαλέξουν ανάμεσα στους δυο σας ή να συμμαχήσουν με έναν από εσάς. Στην καθημερινότητα αυτό μεταφράζεται με πολλούς τρόπους, όπως π.χ. με το να αφήνετε τα παιδιά να επικοινωνούν με τον άλλο γονέα (μέσω τηλεφώνου ή γραμμάτων) όποτε εκείνα επιθυμούν ή να έχουν φωτογραφίες του στο δωμάτιό τους, χωρίς να νιώθουν άβολα ή ένοχα για αυτό.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράζουν τα συναισθήματά τους (π.χ. θλίψη, φόβο, θυμό), αναγνωρίζοντας την αναστάτωση που βιώνουν ως κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Κάντε τα να νιώσουν πως τα κατανοείτε και πως τα αποδέχεστε, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως θα πρέπει να αποδέχεστε ακραίες συμπεριφορές βίας και επιθετικότητας εκ μέρους τους.
Γενικότερα, τα όρια και ο έλεγχος στην συμπεριφορά των παιδιών θα πρέπει να διατηρηθούν ανεξάρτητα από την αναγνώριση των δυσκολιών τους και την κατανόηση που θα τους δείξετε. Οι απαιτήσεις και οι προσδοκίες που έχετε από αυτά θα πρέπει σταδιακά να επανέλθουν στα ίδια επίπεδα με πριν, και τα παιδιά θα πρέπει να καταλάβουν πως το διαζύγιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ‘άλλοθι’ για μη επιτρεπτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές.
Έχετε υπόψη σας πως επειδή συνήθως τα παιδιά μικρής ηλικίας είναι πιο ευάλωτα και οι αντιδράσεις που παρουσιάζουν έχουν πολύ μεγαλύτερη ένταση, η ανάγκη τους για προσοχή και φροντίδα είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν θα ήταν καλό να τα αφήνετε να συμμετέχουν στην λήψη κάποιων αποφάσεων, και να αναλαμβάνουν κάποιες ευθύνες μέσα στο σπίτι, έτσι ώστε να νιώθουν πως σέβεστε την γνώμη τους, πως τα υπολογίζετε, και πως θεωρείτε σημαντική και απαραίτητη την βοήθειά τους. Μια τέτοια στάση εκ μέρους σας θα ενισχύσει την αυτοεικόνα τους και την αυτοπεποίθησή τους.
Όσον αφορά τον γονέα που δεν έχει την κηδεμονία (συνήθως τον πατέρα), θα πρέπει να τονίσουμε πόσο σημαντικό είναι να διατηρεί τακτική επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά (ειδικότερα όταν αυτά είναι πολύ μικρά). Είναι ίσως περιττό να πούμε πόσο σημαντική είναι και η συνέπεια όσον αφορά τις υποχρεώσεις και τις υποσχέσεις που δίνονται στα παιδιά αυτό το διάστημα (π.χ. συνέπεια όσο αφορά τις επισκέψεις, τις οικονομικές υποχρεώσεις κλπ) . Μόνο έτσι θα μπορέσουν τα παιδιά να πιστέψουν πως, παρόλο που ζείτε χώρια, ο δεσμός σας παραμένει ισχυρός και ακλόνητος.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε πως τα παιδιά δεν πρέπει να νιώθουν πως είναι επισκέπτες στο σπίτι του γονέα που δεν έχει την επιμέλειά τους, αλλά θα πρέπει να ξέρουν πως έχουν δυο σπίτια, και πως μέσα σε καθένα από αυτά έχουν τον δικό τους χώρο, όπου θα μπορούν να αποσύρονται και να ηρεμούν όταν το έχουν ανάγκη.
Επίσης, θα πρέπει να βοηθήσετε τα παιδιά να διατηρήσουν τις επαφές τους με συγγενείς (π.χ. παππούδες, γιαγιάδες) και φίλους που θα μπορέσουν να τους στηρίξουν την δύσκολη αυτή περίοδο.
Τέλος, ενημερώστε το σχολείο όσο πιο σύντομα μπορείτε για την απόφαση που έχετε πάρει, έτσι ώστε να γνωρίζουν τον λόγο πίσω από τις όποιες αντιδράσεις εμφανίσει το παιδί σας. Είναι σημαντικό να υπάρχει μια τέτοια επικοινωνία και συνεργασία με το σχολείο για να μπορέσει το παιδί να βοηθηθεί σφαιρικά και να μην παρεξηγηθεί η συμπεριφορά του.
Ποια λάθη πρέπει να αποφύγετε
Από την στιγμή που θα ανακοινώσετε στα παιδιά την απόφασή σας για τον χωρισμό θα πρέπει να τους δώσετε λίγο χρόνο για να σας θέσουν κάποια ερωτήματα και για να μπορέσετε να τους λύσετε κάποιες απορίες. Έτσι, είναι πολύ σημαντικό ο γονιός που πρόκειται να φύγει από το σπίτι να αποφύγει μια πολύ άμεση μετακόμιση (π.χ. ενημερώνω την μια μέρα, φεύγω την επομένη). Αντιστοίχως όμως επιζήμιο είναι και το να παραμένει στο σπίτι για μεγάλο διάστημα μετά την αρχική ενημέρωση, περνώντας έτσι στα παιδιά μπερδεμένα μηνύματα όσον αφορά την εξέλιξη της όλης κατάστασης.
Στην πολύ δύσκολη αρχική φάση του διαζυγίου είναι σχεδόν σίγουρο πως θα υπάρχει πολύ ένταση και θυμός στο ζευγάρι, συναισθήματα που είναι πολύ εύκολο να οδηγήσουν σε τσακωμούς και συγκρούσεις. Αυτή ακριβώς όμως είναι και μια κατάσταση που πρέπει να αποφεύγεται, ειδικότερα όταν τα παιδιά βρίσκονται μπροστά.
Θα πρέπει να γνωρίζετε πως είναι πολύ πιθανό τα παιδιά να βλέπουν στον εαυτό τους χαρακτηριστικά και των δυο γονέων, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε κατηγορία του ενός προς τον άλλο να μπορεί να εκληφθεί από το παιδί ως κατηγορία προς το ίδιο, ως κριτική προς το κομμάτι εκείνο του εαυτού του που μοιάζει στον γονέα που ‘κατηγορείται’. Αποφύγετε λοιπόν να κατηγορείτε ο ένας τον άλλον γιατί, πέρα από το γεγονός ότι μια τέτοια κατάσταση είναι από μόνη της πολύ δυσάρεστη για το παιδί, μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά την εικόνα που έχει το παιδί για τον ίδιο του τον εαυτό.
Δυστυχώς, ένα φαινόμενο που παρατηρείται συχνά κατά την διάρκεια ενός διαζυγίου είναι η παραμέληση των παιδιών, καθώς το ζευγάρι προσπαθεί να ανταπεξέλθει πρακτικά και συναισθηματικά σε αυτή τη δοκιμασία που αντιμετωπίζει. Έχοντας αυτό υπόψη, προσπαθήστε όσο μπορείτε να μην βάζετε τα παιδιά στην άκρη, και πολύ περισσότερο να μην τα κάνετε να αισθανθούν πως σας είναι ‘βάρος’.
Όταν ένα ζευγάρι χωρίζει υπάρχει επίσης ο κίνδυνος τα παιδιά να πάρουν κάποιους ρόλους που δεν τους αναλογούν. Είναι ευθύνη και υποχρέωση των γονέων να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη. Έτσι, θα πρέπει να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε τα παιδιά σας ως ‘αγγελιοφόρους’ ή χειρότερα ως ‘πληροφοριοδότες’ που θα πρέπει να μεταφέρουν μηνύματα και πληροφορίες από το ένα σπίτι στο άλλο.
Επιπλέον, ενώ είναι σημαντικό να μοιράζεστε με τα παιδιά σας κάποιες δικές σας σκέψεις και συναισθήματα προκειμένου να τα βοηθήσετε να κάνουν και εκείνα το ίδιο, θα πρέπει να προσέξετε να μην βάλετε το παιδί σας στην θέση του ‘εξομολογητή’, ή ακόμα χειρότερα στην θέση του ‘αντικαταστάτη’ (κυρίως για τα παιδιά του αντίθετου φύλου), ή του ‘προστάτη’. Τα παιδιά θα πρέπει να νιώθουν, πως παρά την αναστάτωση που προκαλεί ένα διαζύγιο σε όλα τα μέλη της οικογένειας, εσείς είστε ικανοί να τα καταφέρετε και μόνοι σας, χωρίς να έχετε ανάγκη από την δική τους βοήθεια και συμπαράσταση.
Τέλος, λόγω της όλης κατάστασης και των ενοχών που συχνά νιώθουν οι γονείς (και κυρίως ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια και ζει μακριά) για τον πόνο που έχουν προκαλέσει στα παιδιά τους, πέφτουν συχνά στην παγίδα να κάνουν δώρα ή να ικανοποιούν όλα τα χατίρια και τις επιθυμίες των παιδιών τους προκειμένου να τα βοηθήσουν να αισθανθούν καλύτερα. Αυτό όμως είναι λάθος δεδομένου ότι έτσι ωθείτε από μόνοι σας τα παιδιά σε μια σχέση εκμετάλλευσης όπου τα κακομαθαίνετε χωρίς όμως να τα βοηθάτε ουσιαστικά να αντιμετωπίσουν αυτό που τους συμβαίνει.
